Alles over ammoniak meten / NH3 meten

Ammoniak (NH3) is een veelvoorkomende chemische stof die in diverse industrieën wordt gebruikt, zoals in koelinstallaties, landbouw, chemische productie en reinigingsmiddelen. Hoewel het veel toepassingen heeft, kan ammoniak bij blootstelling aan hoge concentraties ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Dit informatief artikel is een handvat voor arbeidshygiënisten, veiligheidskundigen en andere professionals die meer willen weten over ammoniak meten / NH3 meten om werknemers te beschermen tegen de gevaren van ammoniak op de werkplek. De opbouw van het artikel is als volgt: 

• Wat is ammoniak? 
• Toepassingen van ammoniak
• Gevaren van ammoniak
• Wat zegt de arbowet over ammoniak?
• Grenswaarde van ammoniak
• Ammoniak meten met behulp van gasdetectie
• 3 veelgebruikte gasdetectors om NH3 te meten

Wat is ammoniak?

Ammoniak is een kleurloos gas met een scherpe geur en wordt vaak gebruikt vanwege zijn alkalische eigenschappen. Het gas komt ook in de natuur voor en wordt bijvoorbeeld geproduceerd door bacteriën tijdens het proces van ammonificatie, waarbij organisch stikstofmateriaal (zoals dode planten en dieren) wordt afgebroken tot ammoniak. Hoewel ammoniak van nature voorkomt, zijn de concentraties meestal laag en worden ze snel omgezet in andere stikstofverbindingen door microbiële activiteit in de bodem en wateren.

Toepassingen van ammoniak

Ammoniakgas (NH3) wordt op grote schaal gebruikt in verschillende industrieën vanwege zijn veelzijdigheid. Enkele belangrijke toepassingen zijn:

1. Koelinstallaties: Ammoniak wordt veel gebruikt als koelmiddel in industriële koelinstallaties, vooral in de voedselverwerkings- en opslagindustrieën. Het wordt verkozen boven synthetische koelmiddelen vanwege zijn efficiëntie en milieuvriendelijkheid. Een alternatief veelgebruikt koelmiddel is CO2, wat weer zijn eigen risico's met zich mee brengt.
   
   

2. Meststoffen: Ammoniak is een belangrijke grondstof voor de productie van meststoffen zoals ureum en ammoniumnitraat. Deze worden veel gebruikt in de landbouw om gewassen te voeden en de opbrengst te verhogen.
   
   

3. Chemische industrie: Ammoniak is een belangrijke grondstof voor de productie van diverse chemicaliën, zoals salpeterzuur en ammoniumsulfaat. 

4. Reinigingsmiddelen: Ammoniak wordt gebruikt in huishoudelijke en industriële reinigingsproducten vanwege zijn vermogen om vet en vuil op te lossen.

Gevaren van ammoniak

bron: Antigifcentrum

Wat zegt de arbowet over ammoniak?

De Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) stelt dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor het bieden van een veilige en gezonde werkomgeving. Dit omvat de plicht om werknemers te beschermen tegen de gevaren van blootstelling aan gevaarlijke stoffen, waaronder ammoniak. Werkgevers moeten een uitgebreide RI&E uitvoeren om de risico's van blootstelling aan gevaarlijke stoffen, maar ook onvlambare stoffen zoals ammoniak te identificeren en te beoordelen.

De Arbeidsomstandighedenwet geeft in artikel 3 lid 1 aan dat de werkgever doeltreffende maatregelen moet nemen op het gebied van brandbestrijding. Artikel 6 van de wet geeft aan dat de werkgever bij de aanwezigheid van zeer grote hoeveelheden brandbare stoffen een aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie (ARIE) moet uitvoeren. 

Werkgevers moeten daarbij maatregelen nemen om blootstelling aan ammoniak te minimaliseren. Dit kan door technische, organisatorische en persoonlijke beschermingsmaatregelen. Voorbeelden zijn het verbeteren van ventilatie, het gebruik van afzuiginstallaties, en het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals gasmaskers en veiligheidsbrillen. Daarbij is juiste voorlichting en training van werknemers van belang: zij moeten goed worden geïnformeerd en opgeleid over de risico's van ammoniak en de juiste procedures om veilig te werken.

Voor ammoniak geldt volgens de Lijst van Wettelijke Grenswaarden van het Arbeidsomstandighedenregeling bijlage XIII is het 8-uurs tijdsgewogen gemiddelde voor ammoniak 20 ppm (=14 mg/m³). Daarnaast is de TGG-15 minuten grenswaarde vastgesteld voor een kortdurende blootstelling van ten hoogste 15 minuten op 50 ppm (=36 mg/m³). Doorgaans staan deze grenswaarden automatisch in uw gasdetector ingesteld.

Ammoniak meten met behulp van gasdetectie

Zoals het arbeidsomstandigheden besluit voorschrijft, is het aanbieden van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals gasdetectie een verantwoordelijkheid van de werkgever. Dit is iets waar BaSystemen je in kan adviseren en voorzien, zowel aanschaf als huur. Bij BaSystemen zijn we niet aan één enkele fabrikant gebonden, waardoor we voor jouw toepassing het meest passende model kunnen aanbieden. In principe kunnen we ammoniak meten in verschillende situaties. Ammoniak komt vaak samen met andere gassen, bijvoorbeeld wanneer we spreken over mestgassen. U kunt meer lezen over mestgassen in dit artikel: Mestgassen – moderne oplossingen om er veiliger mee te werken. In dat geval zult u mogelijk ammoniak meten in combinatie met andere sensoren in een multigasdetector. Wanneer u weet dat er bijvoorbeeld nabij uw koelinstallatie enkel gevaar bestaat voor ammoniak en niet voor andere gassen, kunt u ammoniak meten met een persoonlijke enkelgasdetector, of een vaste gasdetectie opstelling. Ten slotte is het mogelijk voor tijdelijke situaties om te werken met een verplaatsbare areamonitor.